Bij Tappan werken we voor diverse soorten opdrachtgevers. Van overheden, gemeentes en verzekeraars tot energieleveranciers, woningcorporaties en ministeries. Daar zit voor mij als tekstschrijver een grote uitdaging. Want wat de doelgroep ook is, ik wil de boodschap van die opdrachtgever zo overbrengen, dat iedereen in de doelgroep zich aangesproken voelt. Hoe doe je dat? Met een inclusieve tekst. In deze blog geef ik een aantal handige tips. Daarna vertel ik je meer over mijn motivatie om inclusie onderdeel te laten zijn van mijn werk.

Handige tips voor een inclusieve tekst

In een inclusieve tekst houd je er rekening mee dat je niemand uitsluit. En dat je geen onderscheid maakt tussen bijvoorbeeld afkomst, religie, gender, leeftijd en seksuele voorkeur. Toch doen veel mensen dit, zonder dat ze het doorhebben. Misschien jij ook wel. Gelukkig zijn er een paar handige tips die je kan toepassen om je teksten direct een stuk inclusiever te maken.

1.     Gebruik inclusieve woorden

Door woorden als vader en moeder te vervangen voor een neutraal alternatief, bereik je al veel. Gebruik in dit geval bijvoorbeeld ouder. En kind, leerling of scholier in plaats van jongen of meisje, en partner in plaats van man of vrouw. Ook het gebruikelijke dames en heren kun je makkelijk vervangen door inclusieve termen als iedereen, mensen, collega’s, klanten of deelnemers. Let ook op neutrale varianten van beroepen, zoals verpleegkundige en politieagent. Vaak wordt de mannelijke vorm ook als neutraal gezien, zoals directeur, redacteur en ontwerper. Een aanhef als ‘beste heer, mevrouw’ vervang je idealiter door iemand aan te spreken met de voornaam. Dat maakt je contact ook nog eens een stuk persoonlijker.

2. Spreek je lezer direct aan

Als je de lezer rechtstreeks aanspreekt – zoals ik nu met jou doe – vermijd je de hij/zij-vorm (die ik overigens persoonlijk ook nog eens heel lelijk vind). Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit: ‘Als de huurder de woning niet schoon achterlaat, betaalt hij/zij schoonmaakkosten’ wordt ‘Als je de woning niet schoon achterlaat, betaal je schoonmaakkosten’.
 

3. Gebruik meervoud

Je kunt de zin uit de vorige tip ook neutraal maken door ‘m in meervoud te zetten: ‘Als huurders de woning niet schoon achterlaten, betalen ze schoonmaakkosten’.
 

4. Vervang het bezittelijk voornaamwoord of laat het weg

Het bezittelijk voornaamwoord is ook niet altijd neutraal. Je kunt dit op twee manieren omzeilen. Allereerst door het te vervangen. Bijvoorbeeld zo: ‘We verwachten dat de huurder zijn/haar woning schoon achterlaat’ wordt ‘We verwachten dat de huurder de woning schoon achterlaat’. Of laat het bezittelijk voornaamwoord helemaal weg: ‘De redacteur schrijft zijn/haar teksten op een creatieve manier’ wordt dan ‘De redacteur schrijft teksten op een creatieve manier’.
 

5. Maak het zo eenvoudig en duidelijk mogelijk

Inclusief schrijven gaat niet alleen om het gebruiken van genderneutrale alternatieven, zoals de voorgaande tips misschien doen vermoeden. Het gaat er ook om dat je al je lezers bereikt. Ook mensen die meer moeite hebben met lezen dan anderen. Bijvoorbeeld omdat Nederlands niet hun moedertaal is. Of omdat ze laaggeletterd zijn. Denk daarom ook aan het volgende:

• Bouw je tekst op met een duidelijke structuur (inleiding, kern en slot). Zet de belangrijkste informatie bovenaan.
• Vraag je ook af of de informatie die je wilt geven wel écht nuttig is voor je lezer. Hoe meer informatie je geeft, hoe onduidelijker een tekst wordt.
• Gebruik een titel die de kern van je tekst omschrijft en gebruik korte tussenkopjes of kopjes die een vraag stellen. 
• Schrijf helder en simpel, met korte zinnen en eenvoudige woorden. Maar maak het niet kinderachtig, want dan haken je lezers af.
• Geef aan op welke manier je lezer vragen kan stellen of contact kan opnemen.

Inclusief schrijven gaat niet alleen om het gebruiken van genderneutrale alternatieven, het gaat er ook om dat je al je lezers bereikt.

Waarom zijn inclusieve teksten belangrijk?

Als communicatiebureau staan we dankzij onze opdrachtgevers met twee benen midden in de maatschappij. We schrijven over wegenprojecten van Rijkswaterstaat, over de toeslagenaffaire en over de nieuwe pensioenregels waar iedere Nederlander mee te maken krijgt. Maar ook over duurzame afvalcontainers en afval scheiden, metingen van microplastics en cultuurverandering binnen de politie. En bij al die opdrachten schrijven we voor mensen. Wie ze ook zijn. En daarbij willen we niemand uitsluiten. Ook willen we dat iedereen de informatie krijgt die nodig is om volwaardig mee te draaien in de samenleving.  

Als tekstschrijver kruip ik daarom graag op de stoel van de lezer. Ik stel mezelf kritische vragen om een zo inclusief mogelijke tekst te schrijven: Voor wie is deze tekst? Wat is het doel? Wat willen de lezers weten? Met welke vragen zitten ze? En hoe beantwoord ik die zo begrijpelijk mogelijk? Het is een puzzel die ik ontzettend leuk vind om te leggen. Het maakt mijn werk uitdagend en nuttig. 

Het topje van de ijsberg

Het gaat de laatste jaren veel over inclusie en diversiteit. Het lijken modewoorden, maar dat zijn ze niet. Ze gaan over mensen, over elkaar respecteren, werken met verschillen, meedoen en erbij horen, afstemmen en spelen met perspectieven. Dat is tijdloos. En dat gaat iedereen aan, zelfs als je denkt dat het niet over jou gaat. In deze blog deelde ik een aantal eenvoudige tips voor een inclusieve tekst. Dit is slechts het topje van de ijsberg. Er valt nog veel meer te leren. Zal ik er binnenkort nog eens over schrijven?